شهر اولین ها//مالچ نفتی، یكی از فراورده‌های نفت است كه از حدود 50 سال پیش مورد استفاده قرار می‌گیرد. یكی از استفاده‌های مالچ نفتی برای مقابله با بروز پدیده ریزگردها است كه در این خصوص در خوزستان نیز مورد استفاده قرار گرفته است. از ویژگی های مثبت مالچ نفتی این است كه كارایی بسیار بالایی […]
شهر اولین ها//مالچ نفتی، یكی از فراورده‌های نفت است كه از حدود 50 سال پیش مورد استفاده قرار می‌گیرد. یكی از استفاده‌های مالچ نفتی برای مقابله با بروز پدیده ریزگردها است كه در این خصوص در خوزستان نیز مورد استفاده قرار گرفته است. از ویژگی های مثبت مالچ نفتی این است كه كارایی بسیار بالایی دارد و می‌تواند دوام بالایی هم داشته باشد. البته نهایت دوام آن به 5 سال می‌رسد.
اوایل سالجاری علی محمد طهماسبى رئیس کارگروه ملى مقابله با ریزگردها در جریان یک مصاحبه تصویری اعلام کرد که برای مقابله با ریزگردها مالچ سیاه نفتى در کل کشور پاشش می‌شود و تاکید داشت این مالچ نفتی از دستاورد کارشناسان بازنشسته و شاغل در سازمان منابع طبیعى است.اما آیا مالچ سیاه نفتى بر پهنه خاکی کشور روش مناسبی برای مقابله با ریزگردها است؟
پرویز کردوانی یکشنبه در نشست راهکارهای نوین مبارزه با ریزگردها که به دعوت خانه مطبوعات خوزستان در گیت بوستان اهواز برگزار شد، با اشاره به 11 دلیل برای حذف مالچ نفتی در طرح مقابله با ریزگردها تصریح کرد: هزینه بالا، جلوگیری از هدررفتن سرمایه ملی، افزایش ضریب حرارتی، از بین رفتن جانوران و گیاهان عرصه، ایجاد بوی تعفن، سرطان زایی، اتلاف آب، نفوذ ناپذیر شدن خاک، ممانعت از تردد روی عرصه های مالچ پاشی شده و عمر کوتاه مالچ معایب این ماده می باشند.
پدر کویرشناسی ایران با اشاره به اینکه از سال 1342 مالچ نفتی ده‌ها بار بر روی تپه‌های ماسه‌ای خوزستان پاشیده شده است، گفت: با این وجوداینکه این مالچ‌پاشی تاثیری بر روی گسترش ریزگرد در منطقه نداشته است، سازمان جنگل‌ها و مراتع اعلام کرده است از اول مهرماه تا بهمن‌ماه 96، 240 میلیارد تومان حواله مالچ نفتی از وزارت نفت دریافت کرده است.
وی با تأکید بر اینکه مالچ‌پاشی خیانت است، گفت: با وجود تبعات متعددی که مالچ نفتی در محیط زیست و سلامت کشور به دنبال دارد، اما 4 هزار هکتار در غرب اهواز از ابتدای سال گذشته مالچ‌پاشی شده و قرار است این میزان به 12 هزار هکتار نیز برسد.
کردوانی در ادامه تصریح کرد: مالچ نفتی باید حتما با یک ماشین مخصوص مالچ‌پاشی که چندین میلیون هزینه دارد در سطح مناطق پاشیده شود، و وقتی مالچ در منطقه‌ای پاشش شد، آن منطقه شکل سوخته به خود می‌گیرد، این ماده ضریب حرارتی منطقه را بالا برده و چون منطقه داغ می‌شود، حیوانات و گیاهان موجود در آن از بین می‌روند.
پدر علم کویرشناسی ایران ادامه داد: با پاشش مالچ در هر منطقه‌ای، بادی که از آن منطقه برمی‌خیزد، به دلیل اینکه حامل نفت سوخته است سرطان‌زا بوده و فلزات سنگین را با خود حمل می‌کند، این مالچ باعث می‌شود که باران به زمین نفوذ نکرده و اگر در جریان پاشش خاک منطقه خوب پوشیده نشود، سیل راه می‌افتد و در ضمن این ماده نفتی پس از 3 الی 4 سال اثرش از بین می‌رود.
هرچند پاشش گسترده مالچ های نفتی بر پهنه خاک و تپه های شن روان به نیت جلوگیری از جابجایی ریزگردها پاشیده می شود اما اثرات زیان باری در پی دارد. همانطور که پروفسور کردوانی اظهار داشت: این پاشش می‌تواند یاعث برهم خوردن توازن دمایی در محیط پاشش شده شود، که این مساله خود موجب پیدایش باد و گردباد در محل می شود و این بادهای سهمگین نه تنها مالچ نفتى را می‌سایند و از میان بر می‌دارند بلکه جابجایی تپه‌های شنی را نیز شدت می‌بخشند.
افزون بر این مالچ های نفتى ساییده شده در محیط پراکنده شده همه جا را می‌آلایند و گَرد مالچ‌هاى نفتى نه تنها زندگی انسان‌ها را به خطر می اندازد بلکه با مسدود کردن راه تنفس برگ ها گیاهان را به مخاطره انداخته محصولات کشاورزی را مسموم کرده و میزان تولیدات را کاهش میدهد و علاوه بر این مصرف کنندگان این محصولات را نیز در معرض عوارض ناشناخته بیوشیمیایی قرار میدهد.
این مالچ‌هاى نفتى و پلیمرى در دراز مدت به منابع زیر زمینی آب هم رخنه کرده و آن ها را آلوده می‌سازند. مالچ نفتى در میان مدت خاک را نیز آلوده می‌کند که این مطمئنا اثرات بسیار زیانباری را در پی خواهد داشت.بعضی از مواد آلی نفتی موجود در مالچ نفتى تحت تاثیر حرارت خورشید تدریجاٌ تبخیر و وارد محیط شده محیط زیست را می‌آلایند. هر چند که هنوز اثرات سوء این ترکیبات مشخص نیست ولی بلاشک زیان بار هستند.
با وجوداثرات مخرب مالچ نفتی، سوالی که پیش می آید این است که آیا چون سازمان منابع طبیعی و کارکنانش در تهیه مالچ سیاه نفتى دست داشته‌اند این روش آسیب‌زا مورد مقبول رئیس کارگروه ملى مقابله با ریزگردها قرار گرفته است؟
مالچ پاشی در خوزستان انجام می شود یا نمی شود؟
مدیرکل منابع طبیعی خوزستان علیرغم اینکه قبلاً گفته بود : در اراضی کاملا تخریب شده و هورها نباید کشت انجام داد و فقط امکان آب اندازی وجود دارد. در خوزستان به هیچ وجه مالچ پاشی نمی کنیم چون این کار برای شن زار باید انجام شود ولی ما برای بیابان های منشأ گرد و غبار کار انجام می دهیم.اما در پاییز سال گذشته با بیان این مطلب که مالچ پاشی نفتی به هیچ عنوان باروری زمین را از بین نمی‌برد اظهار داشت: تنها برگ علف‌هایی که روی زمین می‌افتد، ممکن است از بین برود ولی هنگام بارندگی همین گیاه سبز می‌شود .وی گفت: تاکنون 75 هزار هکتار از مناطق استان خوزستان مالچ پاشی و نهال کاری شده‌اند و در کشورهای عربی نیز مالچ پاشی نفتی انجام می شود . مطیعی عنوان کرد: در صورتی که روشی بهتر از مالچ پاشی نفتی مطرح شود حاضریم با مقایسه هزینه در هکتار و مسائل دیگر آن، از طرح استقبال کنیم .
