عصر اولین ها// سال گذشته هزاران هکتار از جنگل‌های خوزستان در آتش سوخت، اما از آن زمان تاکنون چه اقداماتی برای احیای این مراتع صورت گرفته است؟ احیای جنگل‌های سوخته در خوزستان از جمله مناطق حفاظت شده خاییز، مهم‌ترین مسئله‌ای است که حالا محیط زیست استان را درگیر خود کرده است. تابستان گذشته چندین هکتار […]
عصر اولین ها// سال گذشته هزاران هکتار از جنگل‌های خوزستان در آتش سوخت، اما از آن زمان تاکنون چه اقداماتی برای احیای این مراتع صورت گرفته است؟
احیای جنگل‌های سوخته در خوزستان از جمله مناطق حفاظت شده خاییز، مهم‌ترین مسئله‌ای است که حالا محیط زیست استان را درگیر خود کرده است.
تابستان گذشته چندین هکتار از جنگل‌های خوزستان در آتش خشم برخی از افراد محلی و به دلیل اختلافات ملکی و طایفه‌ای سوختند و هزاران اصله درخت کهن سال بلوط و حیواناتی از جمله پرندگان خاکستر شدند.
از بین رفتن منابع طبیعی به خصوص در مناطق زاگرس از اهمیت به سزایی برخوردار است، زیرا ۴۰ درصد از منابع آب کشور در این نواحی و از دل کوه‌ها یا از برف‌های آب شده در قله‌ها به سمت رودخانه‌ها سرریز می‌شود تا ادامه حیات میلیون‌ها ایرانی در چند استان از جمله خوزستان را تامین نماید.
جنگل‌های زاگرس یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های جنگلی ایران هستند و مساحت نواحی حفاظت شده خاییز در همین منطقه ۳۳ هزار و ۳۸۵ هکتار است که پوشش گیاهی آن را درختانی همچون، بلوط، بادام وحشی، گیاهان دارویی، کلخنگ و چند گونه دیگر تشکیل می‌دهد.
زمانی که آتش به جان این منطقه افتاد صدای «هی وای هی وای» و «آخی تا قیومت» محلی‌ها در ویدیو‌های منتشر شده، دل هر انسان را به درد می‌آورد.
آتش سوزی در جنگل‌های خاییز.
اما دردناک‌تر از آن مرگ حیوانات از جمله خزندگان و برخی پرندگان بود که فصل جفت گیری و تخم گذاری را می‌گذراندند.
پرنده‌ای که هفته‌ها بر روی تخم‌های خود خوابیده و هر روز تنها یکبار برای رفع تشنگی و گرسنگی از لانه خارج شده؛ آن‌ها را از گزند هر حیوان دیگری در امان نگهداشته تا مادر شدن را تجربه کند.
حالا چگونه از وجود خویش دست بکشد؟ صدای جیک جیک پرنده در دل آتش سوزان حکایت همان روز‌های سخت خاییز است؛ سوختن تخم پرندگانا همان و خاکستر شدن پرنده که حاضر نبود از آن دل بکند همانا…
پرندگانی مانند تیهو، کبک، بحری و دلیجه در همین مناطق حیات می‌گذرانند، همچنین خاییز بهترین زیستگاه کل و بز در کشور است و حیوانات دیگری از جمله شغال، روباه، تشی، کفتار، گرگ کاراکال و از همه مهم‌تر پلنگ در این منطقه زیست می‌کنند که به گفته هدایت دیده بان، یکی از دیدبانان منطقه حفاظت شده خاییز، هیچ پلنگی از آتش سوزی‌های تابستان در زاگرس آسیب ندید و تنها چند مورد حیوان و پرنده دچار سوختگی شدند، سرمایه‌های ملی که در آتش خشم انسان‌ها و برای چند هکتار زمین سوختند.
کلیپ‌ها و عکس‌هایی نیز از آتش سوزی‌های خاییز در همان زمان در فضای مجازی دست به دست می‌چرخید که دادستان عمومی و انقلاب شهرستان کهگیلویه آن‌ها را تکذیب کرد و گفت که مربوط به منطقه خاییز نیستند.
حضور مردم و کم کاری نهاد‌های دولتی برای اطفای حریق
پوشش گیاهی منطقه خاییز و برخی از گونه‌های جانوری از جمله پلنگ، اهمیت حفظ طبیعت و احیای محیط زیست منطقه را چند برابر می‌کند، بر اساس آمار جهانی پلنگ از جانداران در خطر انقراض است و از آن گذشته یوزپلنگ از همین خانواده، نماد کشور ایران بوده که آسیب دیدن زیستگاه آن می‌تواند حیات این حیوان را دچار آسیب کند.
نکته دیگر در آتش سوزی‌های خاییز کم کاری سازمان جنگل‌ها و همچنین بی توجهی وزارت دفاع برای اعزام بالگرد‌های اطفا حریق بود، موضوعی که به دلیل بدهی سازمان جنگل‌ها به این نهاد دفاعی عملیاتی نشد، اما مردم خود به تکاپو افتادند و با هر آنچه در دست داشتند به جنگ آتشی رفتند که جنگل‌های زاگرس را به کام خود کشید.
حضور چشم گیر زنان داوطلب مهار آتش نیز از دیدگان پنهان نماند، از جمله افسانه رضوی فرد که به دلیل ظاهر متفاوت خود برای حضور در کوه‌ها و ارتفاعات به آتش کشیده شده، قهرمان داستان شد.
رویا جانفزا نیز زن جوانی بود که برای خاموش کردن حریق به منطقه خائیز آمد و پس از آن به دلیل مصدومیت در بیمارستان بستری شد. «بی بی صولت» هم با همان لباس‌های محلی خود کمر همت را برای نجات خائیز بست.
احیای پوشش‌های گیاهی سوخته خاییز
حالا موضوعی که پس از اتفاقات و آتش سوزی‌های زاگرس اهمیت می‌یابد، احیای جنگل‌های سوخته است.
شبنم قنواتی‌زاد، مدیرعامل انجمن دیده‌بان جلگه سبز خوزستان که در احیای جنگل‌های سوخته زاگرس فعال هستند، در گفتگو با خبرنگار ما گفت: گروه ما قصد دارد تا با راه اندازی پویش‌هایی به منظور احیای پوشش گیاهی سوخته شده، نزدیک به صد هکتار از اراضی خاییز را مجددا سرسبز نماید.
او افزود: پیشتر نیز «پویش شهید البرز زارعی» در منطقه خاییز بهبهان با کاشت ۱۰۰ کیلوگرم بادام کوهی صورت پذیرفت و نزدیک به ۳ هکتار از نواحی برای جلوگیری از ورود دام به آن قرق شد.
قنواتی زاده با بیان اینکه این عرصه‌های طبیعی به دلیل اختلافات چند هکتار زمین به آتش کشیده شد، بیان کرد: به همین دلیل نیز آموزش مردم به منظور حفظ محیط زیست و طبیعت در دستور کار قرار گرفت و به محلی‌ها نیز در زمینه نگهداری از نهال‌ها آموزش داده شد تا هم پاسدارای از محیط زیست در میان این جامعه نهادینه شود و هم از تکرار حوادث آتش سوزی جلوگیری گردد.
احیای جنگل‌های سوخته زاگرس در پیچ و خم مشکلات
شبنم قنواتی‌زاد با اشاره به اینکه برای احیای جنگل‌های خاییز حدود ۷ میلیون تومان از هزینه‌های شخصی اعضای انجمن صرف شد، تصریح کرد: سیستم صوت که از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان قرض گرفته بودیم در حین برنامه و در شرایطی که ما در حال کاشت بذر بادام کوهی در کوهپایه بودیم به سرقت رفت و مجبور شدیم یک سیستم صوت دیگر خریداری نماییم و به اداره کل تحویل بدهیم.
او اذعان داشت: همچنین اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان تعهد داده بود برای داوطلبان اهوازی که قصد داشتند در احیاء جنگل‌های زاگرس مشارکت داشته باشند، یک مینی بوس در محدوده شهرستان بهبهان در اختیار انجمن بگذارند، که شب قبل از برنامه اعلام نمودند نمی‌توانند به قولشان عمل کنند و ما مجبور شدیم همان دیرهنگام حوالی ساعت ۲۳ اقدام به تامین خودروی خصوصی نماییم آن هم با مبالغ زیاد.
قنواتی زاده با تاکید بر اینکه گروه‌های مختلف دیگری از نقاط مختلف خوزستان برای احیای جنگل‌های زاگرس مشارکت داشتند، گفت: علی رغم همه مشکلات، اما ما کار خود را به عشق جاودانه نگاه داشتن راه و یاد شهدای اطفای حریق و دل سوخته طبیعت و مخصوصا شهید البرز زارعی و فرهنگ سازی و تاکید بر مردم در خصوص اهمیت جنگل‌ها برای پایداری حیات بر روی کره زمین انجام دادیم که برداشتن گام عملی و واقعی در احیای جنگل‌های زاگرس هدف دیگر ما و شرکت کنندگان در این برنامه بود.
هکتار نهال کاری و قرق در منطقه خاییز
فتح اله شهرامی، سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بهبهان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه ۲۵۰ هکتار از مناطق خاییز در خوزستان سوختند، گفت: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور به دنبال احیای مناطق زاگرس است و تاکنون نیز در ۱۰۰ هکتار از این اراضی نهال کاری اجرا شده است.
او در خصوص مناطق نهال کاری شده در منطقه خاییز افزود: پوشش گیاهی کوه‌های زاگرس عمدتا بادام بوده و هزاران اصله بذر و نهال این گیاه در کوه‌های خاییز کاشته شدند که این کار حدود یک ماه پیش نیز پایان یافت و هم اکنون نیز منطقه قرق شده و دارای قرق بان است.
طرح منابع طبیعی برای احیای جنگل‌های سوخته خوزستان
امین وثوقیان، رییس اداره جنگل منابع طبیعی خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که امسال در دستور کار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان قرار گرفته موضوع احیای مناطقی است که در سنوات گذشته دچار حریق شده اند، گفت: این پروژه‌ها تحت عنوان غنی سازی و توسعه جنگل به منظور جبران بخشی از آسیب وارده به جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس استان عملیاتی می‌شوند.
او افزود: اجرای طرح‌ها در نواحی جنگلی برخی از مناطق از قبیل شهرستان بهبهان، دزفول، باغملک، ایذه، اندیمشک، لالی و اندیکا به مرحله اجرا درآمده و در این پروژه‌ها از گونه پیشاهنگ بادام کوهی به صورت غالب و در برخی منطقه‌ها از بلوط ایرانی استفاده شده است.
وثوقیان بیان کرد: در کنار این پروژه ها، طرح عملیات اصلاحی و بهداشتی نیز اجرایی شده که در آن علاوه بر جمع آوری چوب آلات درختان آفت زده و بیمار، با عملیات‌های سنگ چینی در پیرامون درختان جنگلی امکان جست زنی برای آن‌ها فراهم می‌شود و نکته قابل توجه این است که اکثر پروژه‌های اشاره شده با استفاده از توان جوامع محلی و جنگل نشینان به مرحله اجرا رسیده تا علاوه بر اثربخشی بیشتر، به لحاظ اقتصادی و معیشتی در زندگی آنان تاثیرگذار باشد.
لزوم آگاهی بخشی مردم
پس از آتش سوزی در مناطق خاییز کمبود امکانات از جمله نبود بالگرد‌های آبپاش داد بسیاری از دوستداران محیط زیست را درآورد و باعث نگرانی قشر گسترده‌ای از مردم شد، اگر چه در آن زمان اقدامات لازم به دلیل نبود تجهیزات انجام نشد، اما حالا و پس از گذشت چند ماه از سوختن بلوط‌های زاگرس، اقداماتی برای احیای آن‌ها از سوی دولت، انجمن‌های حامی محیط زیست و مردم در حال پیگیری است.
صد‌ها هکتار از اراضی، جنگل‌ها و مراتع خاییز به دلیل اختلافات ملکی و بدون توجه به محیط زیست و خطرات ناشی از سوختن منابع طبیعی در آتش خاکستر شدند. اتفاقی که شاید اگر دستگاه‌های زیربط زودتر نسبت به مضرات آن برای آحاد مردم آگاهی بخشی کرده بودند، حالا از خسارت‌های گسترده جلوگیری شده بود.
- منبع خبر : خبرگزاری صدا و سیما
