هویت ملی وضرورت تحول در روش های آموزش تاریخ
هویت ملی وضرورت تحول در روش های آموزش تاریخ

شهر اولین ها// نیلوفرسرموری زاده : تاریخ در لغت به معنی تعیین زمان وقوع یک رویداد است و به معنی سرگذشت زندگی اجتماعی گذشته بشر می باشد. بسیاری از مورخان، محققان و دانشمندان ایران و جهان با اذعان به علم بودن تاریخ و حتی قبول آن به عنوان مادر علوم نقش قابل توجه و انکارناپذیر تاریخ […]

شهر اولین ها// نیلوفرسرموری زاده : تاریخ در لغت به معنی تعیین زمان وقوع یک رویداد است و به معنی سرگذشت زندگی اجتماعی گذشته بشر می باشد.
بسیاری از مورخان، محققان و دانشمندان ایران و جهان با اذعان به علم بودن تاریخ و حتی قبول آن به عنوان مادر علوم نقش قابل توجه و انکارناپذیر تاریخ در زندگی بشر را گوشزد کرده و بر این مسائل اتفاق نظر دارند که تاریخ عبرت آموز بوده و می تواند با یادآوری اشتباهات بزرگ گذشته، انسانیت را از تکرار (لااقل عمدی و اختیاری) آن ها باز دارد. به علاوه تاریخ تجربه گذشته را به تجربه کنونی می افزاید و زندگی را پرمایه تر می کند. اتکا بر تجارب گذشته غالباً اخذ تصمیم را در زندگی روزانه آسان می کند و چونان چراغی برای راه آینده ما عمل می نماید.
حس تاریخی لازمه ی حیات و بقای ملت ها به شمار می آید. هر ملتی با اتکا به شخصیت ها؛ حماسه ها، کتاب ها، شعرها، یادآوری خطرات و صدمات گذشته، بزرگداشت پیروزی ها و تجلیل از قهرمانان و … هم در شکل گیری این حس و هم در تقویت هر چه بیش تر و مداوم آن می کوشد. ملت ما و دیگر ملت های بزرگ جهان به اتکای همین حس تاریخی است که در تاریخ دوام آورده اند و در برهه هایی، صاحب آوازه و افتخار شده اند. تضعیف این حس را باید خطری جدی در حیات عالی هر کشور دانست.
اهمیت تاریخ از دیدگاه حضرت علی (ع)
1ـ از آثار گذشتگان، برای شما عبرت ها بر جای مانده است. [علی (ع)]
2ـ ای فرزند گرامی، اگر چه من به اندازه همه آنان که پیش از من بوده اند نزیسته ام، اما چندان در کارهایشان نگریسته ام که همچون یکی از آنان شده ام، بلکه بر امورشان آگاهی یافته ام که گویی با اولین آن ها تا آخریشان زیسته ام. پس در این سیر و تأمل، کردار پاکیزه را از آلوده باز شناختم و سود را از زیان دریافتم. [حضرت علی (ع) خطاب به امام حسن (ع)]
نحوه برنامه ریزی تدریس درس تاریخ
در برنامه ریزی درسی نیز دیدگاهها یا فلسفه و تفکری که در پشت برنامه ریزی درسی هست ، اهمیت درجه اول را دارد زیرا آن دیدگاهها ، هم در گزینش محتوا موثرند و هم در سازماندهی و هم در انتخاب روش تدریس. در واقع باید روشن باشد که ما از درس تاریخ ، چه انتظاراتی داریم و کدامین رویکرد آموزشی مورد توجه ماست. اگر هدف ما در تدریس درس تاریخ ، آموزش نقد تاریخی ، ایجاد وحدت ملی ، تقویت عرق ملی و مذهبی دانش آموزان و… باشد طبعا نباید برای حفظ اطلاعات پرحجم تاریخی و به خاطر سپردن آنها توسط دانش آموزان برنامه ریزی کنیم بلکه باید هم در محتوا و هم در روش تدریس و هم در باره جایگاه معلم در فرایند آموزش و سرانجام درباره نحوه ارزشیابی درسی ، فکر دیگری کرد.
تنگناهای تدریس درس تاریخ:
1. در بررسی روش تدریس درس تاریخ ، دو مشکل مهم زیر قابل تاملند:
اول – تکیه بیش از حد بر محفوظات و انتقال اطلاعات و دوری گزیدن از آموزش تفکر انتفادی:
یکی از متخصصان برنامه ریزی درسی و در عین حال صاحبنظر رشته تاریخ درباره این مشکل می گوید: ما در تاریخ با مفاهیم متعددی مانند اسامی افراد و شخصیت های تاریخی ، اسامی مکان ها، عنصر زمان ، انواع رخدادها و علت آن ها روبه رو هستیم. حالا اگر قرار باشد که حجم گسترده ای از این مفاهیم را در یک کتاب درسی بگنجانیم و دانش آموزان هم مجبور باشند همه آن ها را به ذهن بسپارند و در جلسه امتحان پس بدهند ، آن وقت می بینید که درس تاریخ – که باید عشق به نیاکان و سرزمین ما را در دانش آموزان تقویت کند – آن ها را از این درس بیزار خواهد ساخت. با این وصف ، آیا فکر نمی کنید که بهتر باشد فراز و نشیب ها ، رخدادهای اساسی ، شکست ها ، موفقیت ها ، سرگذشت افراد موثر در تاریخ و علل بروز حوادث و رخدادهای مهم تاریخی را در کتاب های درسی تاریخ عرضه کنیم و اگر هم قرار است مطالب بیش تری آورده شود ، برای مطالعه آزاد و یا کسانی که می خواهند مطالب بیش تری بدانند ، آورده شود؛ (رشد آموزش تاریخ – شماره 5 – صفحه 8 و 9) وی برای ایجاد تغییر در شیوه های سنتی تدریس و جلوگیری از افت تحصیلی در درس تاریخ ، معتقد است: رویکرد ما در طراحی برنامه های درس تاریخ باید تغییر کند. بعضی به جای ارائه انبوه مطالب ، با شیوه های فرآیند محوری ، محتوای تاریخی را به گونه ای عرضه می کنند که دانش آموزان اولا تاریخ را در یک بستر فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی مربوط به هر زمان به طور فراگیر می آموزند و ثانیا در جریان آموزش و یادگیری تاریخ ، به شیوه حل مساله و نگاه پژوهشی مشغول تحقیق ، جمع آوری اطلاعات ، تفسیر و تحلیل اطلاعات می شوند تا از گذشته ، چراغی برای حرکت در مسیر حال و آینده ساخته شود. واینگونه هویت ملی درنسل جوان تقویت شود. من جای این ها را در دروس خالی می بینم. (همان) به نظر این صاحبنظر ، در سالهای اخیر ، تحولاتی در این زمینه ایجاد شده و ما در کتاب ها شاهد طرح موضوعاتی چون فعالیتهای گروهی ، بحث و گفت وگو ، اظهارنظر درباره حوادث تاریخی و… هستیم.