ایمان کاهکش// کرخه با تاجی به طول ۳٬۰۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر از لحاظ حجم بدنه، بزرگ‌ترین سد تاریخ ایران است و با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی ایران را پدیدآورده است. با این حال بر پایه اعلام واحد مطالعات جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان تنها ۱۷ درصد حجم مفید این سد تکمیل شده و ۳ میلیارد و ۱۶۴ میلیون متر مکعب از ظرفیت سد کرخه خالی مانده است. ضمن این که ورودی سد کرخه از مهرماه امسال ۴۹ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است.
سد کرخه از منظر تولید منابع آب از سال ۹۹ به بعد وارد تنش آبی شد و هم اکنون ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب در سد کرخه وجود دارد که تنها کمتر از ۶۵۰ میلیون مترمکعب از این آب قابل برداشت است. وضعیت کنونی سد کرخه مناسب نیست و با توجه به در پیش بودن گرمای هوا در تابستان پیش رو امکان بروز تنش ابی نیز وجود دارد.
بدون شک بروز تنش های آبی در سال های اخیر در پایین دست سد کرخه مدیریت صحیح منابع آبی در سال جاری را پراهمیت تر جلوه می نماید. از این رو بازدید فرمانداران از سد کرخه و نشست با بزرگان طوایف و عشایر حاشیه سد کرخه از جمله موارد و راهکارهای مفید مدیریت شناخت وضعیت سدکرخه برای مقابله با تنش آبی است.
از سوی دیگر با توجه به برخی تحرکات عوامل و رسانه های معاند در سطح منطقه و همچنین عوامل اغتشاشات در داخل کشور، فرصت طلبی این جریانات برای سوء استفاده از وضعیت کنونی دور از ذهن نیست.
از این رو بهره گیری از نقش معتمدین محلی و جامعه مدنی (بصورت خاص تشکل های مردم نهاد) در پیوند با کشاورزان و جامعه محلی می تواند در گذر موفق از تنش آبی پیش رو تأثیربسزایی داشته باشد. این ارتباط و تعامل دوسویه در شناسایی راهکارها و نحوه توزیع عادلانه آب می بایستی مورد توجه مسئولین مربوطه و تصمیم سازان حوزه آبی استان قرار گیرد.
با این مقدمه راهکارهای پیشنهادی بصورت تیتروار به شرح ذیل می باشد:
۱-آگاه ساختن ذینفعان محلی از بروز واقعیت تلخ کمبود آب در حوضه کرخه
۲-تبیین دلایل و علل پرآبی بیش از نرمال حوضه کارون، مارون و دز و کم آبی شدید حوضه کرخه برای جوامع محلی
۳-ترتیب دادن امکانات بازدید میدانی از سد کرخه (کم آب ترین) و یک سد پرآب و شرح دلایل وقوع این پدیده
۴-پس از انجام بازدید میدانی معتمدین محلی، نمایندگان کشاورزان و سازمان های مردم نهاد محلی (بومی) از سد اطلاع رسانی مجوز کشت یا عدم کشت سازمان آب و برق می بایست قبل از عملیات اقدام به کشت و آماده سازی زمین برای کشت شلتوک انجام پذیرد
۵-منع برداشت آب، بعد از انجام کشت به شدت سخت و با تبعات بد همراه می باشد
۶-پیشنهاد معیشت جایگزین فصلی یا کشت محصول کم آب بر جایگزین شلتوک
۷-تقسیم عادلانه آب موجود برای مصارف شرب، دام سنگین پایین دست کرخه و … با حضور نمایندگان جامعه محلی در جلسات مسئولان می تواند باعث کاهش تبعات اجتماعی گردد
۸-افزایش خدمات اجتماعی در منطقه درگیر در تنش آبی با حضور پررنگ نهادهای خدمت رسان (بسیج، سپاه و ارگان های دولتی)
۹-استفاده از امکان جذب نیروی بومی در پروژه های نفتی منطقه و پتروشیمی در حال احداث دشت آزادگان
۱۰-استمرار و تداوم جلسات هماهنگی با معتمدین، کشاورزان و تشکل های مردم نهاد محلی منطقه تا مرحله عبور از بحران اجتماعی
- نویسنده : ایمان کاهکش
